Dolina Dolnej Skawy

Powierzchnia: 7081,7 ha

Kod obszaru: PLB 120005

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Status obszaru: obszar zaproponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List i wyznaczony rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis:
Dolina położona jest we wschodniej części mezoregionu Dolina Górnej Wisły, wchodzącego w skład Kotliny Oświęcimskiej. Obejmuje fragment doliny Wisły i uchodzącej do niej rzeki Skawy. Pierwsze stawy rybne w dolinie górnej Wisły powstały na przełomie XIII i XIV wieku. W kolejnych stuleciach stawy zostały rozbudowane i do dzisiaj funkcjonują. Jednym z najstarszych stawów karpiowych jest staw w Zatorze. Na większości prowadzona jest intensywna hodowla karpia. Znajduje się tu zanikające w siedliskach naturalnych stanowiska orzecha kotewki wodnej i grzybieńczyka wodnego. Obok karpia-głównego gatunku hodowlanego, prowadzi się hodowlę lina, jazia, tołpygi, amura, karasi oraz ryb drapieżnych. Charakterystyczną cechą krajobrazu jest mozaika użytków: pól uprawnych, otwartych wód stawów hodowlanych i użytków zielnych. Na skutek eksploatacji żwiru znajdują się zalane wyrobiska. Na wschód od Oświęcimia zachował się płat grądu subkontynentalnego z przewagą starych okazów lipy. Utworzono dwa rezerwaty przyrody-Żaki i Przeciszków. W ostoi stwierdzono występowanie 17 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebność 2 gatunków spełniają kryteria międzynarodowej ostoi ptaków. 7 gatunków zostało wymienionych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt jako ptaki zagrożone. Dolina jest jedną z najważniejszych w Polsce ostoi ślepowrona i bączka. Teren ten ma również duże lokalne znaczenie dla lęgowej rybitwy białowąsej i rzecznej, których lęgi są bardzo nieregularne. Stwierdzono tu przystępowanie do lęgów 1 pary podgorzałki-gatunku zagrożonego wyginięciem w skali globalnej.

Formy ochrony przyrody:
Przeciszów – rezerwat przyrody,
Żaki – rezerwat przyrody,
Jurajskie Parki Krajobrazowe – obszar chronionego krajobrazu.

Ważne gatunki zwierząt (z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
…ptaki…:
– bączek,
– bąk,
– błotniak stawowy,
– bocian biały,
– czapla nadobna,
– derkacz,
– dzięcioł zielonosiwy,
– gąsiorek,
– kropiatka,
– mewa czarnogłowa,
– podgorzałka,
– podróżniczek,
– rybitwa białowąsa,
– rybitwa czarna,
– rybitwa zwyczajna (rzeczna),
– ślepowron,
– zielonka.

Interpretacja turystyczna:
Największą miejscowością w okolicy jest Zator. W Zatorze warto zwiedzić kościół z XIV wieku w miejscu pierwotnej świątyni romańskiej. Warto też zobaczyć Pałac, pierwotnie zamek książęcy o cechach obronnych z XV w. Do Zatora najłatwiej dojechać do Oświęcimia PKP i następnie PKS, indywidualnie drogą numer 44 z Krakowa. W tym roku w Zatorze odbył się przegląd form tanecznych. W Oświęcimu są wytyczone trasy turystyczne rowerowe i piesze. Zamek w Oświęcimiu należy do czołowych zabytków średniowiecznej architektury obronnej, zachował średniowieczną wieżę z przełomu XIII i XIV wieku należącą do najwcześniejszych budowli ceglanych w Małopolsce. Warto również obejrzeć muzeum oraz miejsce pamięci zagłady hitlerowskiej Auschwitz-Birkenau. Można przenocować podczas pobytu w schronisku w Grodzisku lub w ośrodku w Graboszycach. Więcej informacji o Zatorze można zdobyć w Oświęcimiu w Miejskim Punkcie Informacji Turystycznej.

Zagrożenia:
Likwidacja wysp na stawach, wycinanie zadrzewień na groblach, usuwanie szuwarów i roślinności wodnej na stawach, zaniechanie użytkowania stawów. Regulacja rzeki, wycinanie zadrzewień nadrzecznych w dolinie Wisły i Skawy. Wprowadzanie masowej rekreacji połączonej ze sportami wodnymi na terenie nieużytkowanych żwirowni.

Obszar biogeograficzny: kontynentalny

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:
– Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
(31-112 Kraków, ul. Smoleńsk 29-31) tel. 012 619-81-20
www: http://krakow.rdos.gov.pl      e-mail: echr@malopolska.gov.pl
– Małopolska Organizacja Turystyczna w Krakowie
(31-028 Kraków, ul. Św. Krzyża 14) tel. 012 421-16-04
www: http://mot.krakow.pl     e-mail: biuro@mot.gov.pl